Kiếm được quyển sách ưng ý.

Từ điển KhMer-Việt và Việt-Khmer.

Từ điển Việt-Chăm.

Kể ra tôi là một người khoái sách, khoái thôi chứ không dám nói là mê. Kệ sách trong nhà "gom góp" suốt nửa thế kỷ, từ hồi còn đi học trung học, đến nay đã kha khá, gồm nhiều thể loại, có lẽ tạm đủ để thỏa mãn cái nhu cầu thỉnh thoảng cần tìm hiểu, dĩ nhiên chẳng sâu xa gì. Thời còn trẻ đi học, hoặc lớn hơn đi làm, còn nhiều chuyện để lo, nhiều cái vui để quan tâm, cho nên cũng chỉ mua sách đọc chơi vậy vậy, bây giờ đã nghỉ hưu, về già, có thời giờ đọc kỹ hơn. Đó cũng là "niềm vui của tuổi già".

Trước hết tôi muốn nói về "sách". Dĩ nhiên ai cũng hiểu sách là gì. Bây giờ là một tập giấy in ấn của một tác giả nào đó, trong đó có nội dung viết về một vấn đề gì, được bày bán, hay in ra chỉ để tặng. Gốc gác của từ sách là từ chữ Hán, Sách冊, ngày xưa chưa có giấy người ta chép hoặc khắc chữ lên trên những thẻ tre, mỗi tấm thẻ tre có chữ này được gọi là "giản"簡 , nhiều giản (tương đương như những trang giấy) ghép lại được gọi là "sách". Cứ nhìn chữ Sách tiếng Hán 冊 ta hình dung ra ngay có hình dạng những tấm thẻ tre ghép lại.    

Các cụ nổi tiếng về sách vở, chữ nghĩa ở Saigon ngày trước, như Vương Hồng Sển, Nguyễn Hiến Lê... có viết đại khái, dù mê sách nhưng không nên mượn sách của người khác, và cũng không nên cho người khác mượn sách, vì nhiều lý do tế nhị, cũng như ngày xưa không nên cho mượn cây viết máy (tiếng của dân Nam bộ gọi cây viết bơm mực ngày trước, cũng như gọi chiếc xe đạp là xe máy, thường có mấy hiệu thông dụng, trung bình có viết Pilot của Nhật, bình dân hơn có viết Hero của Trung Quốc, cao cấp có viết Paker của Mỹ), vì mỗi người có một thế viết (cầm đứng cây viết, cầm ngang, nghiêng bên phải, bên trái), người khác cầm viết ở thế khác có thể làm hỏng ngòi viết. Cho mượn sách (thường người mượn chọn sách hay), dễ bị không trả lại (vô ý quên, hoặc cũng có khi "cố tình" quên), nhiều khi người mượn sách không giữ, làm hỏng sách (khi đọc gập sách lại, có khi đánh dấu trang sách đang đọc bằng cách gập trang sách đó, tệ hơn khi cho mượn quyển sách "câng", cưng, chữ của cụ Vương, khi trả sách đã xộc lệch, mất trang...).

Vậy thì muốn đọc sách chỉ còn có cách là đi... mua sách. Nhiều người nói đi Shoping là một cái thú, thú mua sắm, có khi mua cả những thứ mình không cần, chỉ vì thấy thích món hàng đó. Còn tôi thì đi mua sách, ngắm sách là một cái thú, dĩ nhiên là tôi luôn chọn những quyển sách hợp với sở thích của mình, hầu như không mua những quyển sách thời thượng mà mình không cảm thấy muốn đọc. Với tôi có ba nơi để mua sách. Đầu tiên là những nhà sách, quốc doanh hoặc tư nhân, nơi bán những quyển sách mới, với giá ghi trên bìa sách. Nơi này thì tôi thường đi ngắm sách là chính, nhất là nơi nhà sách quốc doanh, những người đứng bán sách nhiều khi mù tịt về sách, hiếm khi trao đổi được với họ về sách, tác phẩm, tác giả, họ chỉ có nhiệm vụ đứng coi sách.

Thứ nhì là những tiệm bán sách cũ, có khi có cả sách mới, nhưng thường đã qua sử dụng, giá cả có nới hơn nơi nhà sách lớn bán sách mới. Nhưng những quyển sách cũ, quý hiếm, khó kiếm vì đã tuyệt bản, nếu có thường được bán với giá khá cao, hoặc rất cao, nó cũng tựa như món đồ cổ hay con tem xưa đối với dân chơi tem vậy. Chủ tiệm sách cũ thường là những người rất rành về sách, họ biết rất rõ giá trị của từng quyển sách, từng tác phẩm, tác giả. Ta có thể trò chuyện, trao đổi với họ về sách. Hay đi mua sách, tôi quen được với một vài chủ tiệm như vậy, họ nắm bắt được ngay cái "gu" đọc sách của mình, có sách gì "độc" thường họ báo cho biết.

Thứ ba là những chiếu sách vỉa hè, nơi bán những quyển sách "lạc xoong" thường được lựa ra từ những vựa ve chai, hoặc những người đi mua ve chai, sách báo cũ. Giá cả nơi chiếu sách này rất mềm, may mắn thì ta sẽ chớp được những quyển sách cũ, quý hiếm, mà người bán không biết giá trị... Túi không rủng rỉnh, nên đa số sách trên kệ sách của tôi xưa nay đã được mua ở những tiệm sách cũ, những nơi bán sách giảm giá, hoặc chiếu sách vỉa hè... vậy mà tôi thường kiếm được những quyển sách hay mà mình ưng ý, hơn nơi những nhà sách lớn.

Cũng có một nơi khác nữa tôi kiếm được sách hay, ấy là ở những Hội sách, nhưng những Hội (chợ) sách này thỉnh thoảng mới mở nhân ngày lễ, hoặc khai giảng niên học mới. Trong những Hội sách ngoài sách mới, thường có một số lượng sách cũ khó bán, sách tồn kho của những nhà xuất bản được tung ra. Những sách này thường được bán đồng giá (5.000, 10.000, 20.000... đồng, hoặc giảm mấy chục phần trăm trên giá bìa), tôi cũng thường chọn được nhiều sách mình cần như thế với giá rẻ.

Mua sách khó lòng mua nhiều một lúc được, tôi cứ mua theo kiểu "kiến tha lâu đầy tổ", mấy chục năm cũng có được một kệ sách "coi được". Hồi mấy năm trước có dịp ra Quảng Bình ghé nhà bác Bu, lúc đó bác còn an cư tại quê nhà. Hôm ấy xui sao không gặp được bác ấy vì bác Bu cũng đang đi du lịch Lào, tôi đã được chiêm ngưỡng tủ sách của bác Bu, một người phải nói là "mê sách" còn hơn tôi. Tủ sách của bác Bu trông nghiêm túc hơn kệ sách của tôi nhiều, phải nói tôi rất ngưỡng mộ cả chủ nhân lẫn tủ sách.

Có lần bác Bu ghé nhà tôi chơi, nhìn kệ sách của tôi nói chắc đến một nửa là từ điển. Đúng là như thế, từ điển các loại của tôi khá nhiều, cùng với sách về lịch sử, những sách về văn hóa, Phật giáo... và nhiều thể loại khác... Mấy hôm trước, đi ngang qua một tiệm bán sách cũ thường hay ghé, thấy có mấy quyển từ điển cũ nay không thể kiếm đâu ra, đó là 2 quyển từ điển Khmer-Việt, và Việt Khmer của NXB Khoa Học Xã Hội Hà Nội, in từ năm 1978, và quyển từ điển Việt-Chăm, cũng của NXB này in từ năm 1996. Đây là 3 quyển từ điển tôi tìm đã lâu mà không gặp. Tôi đã có những quyển từ điển của các dân tộc thiểu số ở Việt Nam của người Mường, H'Mong, Tày Nùng, nên khi gặp được 3 quyển từ điển này khoái quá. Những quyển từ điển như Khmer-Việt, Việt-Khmer, hay Việt-Chăm rất có ích trong việc tra cứu, bởi như ta đã biết, nguyên một dải đất miền Trung trước đây là của người Chăm, và Nam bộ là của người Khmer, những tên gọi, tên đồ vật, địa danh tiếng Việt hiện nay được phiên âm rất nhiều từ tiếng Chăm và tiếng Khmer. Giá cả của 3 quyển từ điển này được người chủ tiệm quen biết bán với giá tương đương sách mới, coi như mình mua sách cũ với giá sách mới. Không đến nỗi đắt.

Kiếm được một quyển sách mình "ưng cái bụng" (như cách nói của người thiểu số Tây nguyên), và nói theo như người dân Nam bộ, thấy "phái" (khoái), "phẻ" (khỏe) trong người.