"Xá" hay "xóa"?

Ông bạn Nguyễn Hoàng Quý (Hồng Ngọc), có gởi Email cho tôi hỏi thế này:

Bác Hiệp ơi,

Nhờ bác trả lời giúp HQ là khi đi lễ nhà thờ HQ thường nghe câu: "Lạy Chúa, đấng xá tội trần gian, xin thương xót chúng con!", câu này đúng hay chữ "xóa tội" mới đúng? Sở dĩ vậy vì có thể "xá" là biến âm của "xóa", ở vùng ngoài, một số nơi phát âm tùy tiện (đêm khuya thành đêm phia), cũng có thể "xá" là do chữ "ân xá". Bác giúp nhé.

Bác Hoàng Quý thân mến,

Thỉnh thoảng đến nhà thờ dự lễ, tôi cũng thường nghe câu cầu nguyện trên. Đúng là "xá tội" đó bác Quý, "Xá tội trần gian" là những từ Hán-Việt, trong đó 2 từ "xá tội" 赦 罪 có nghĩa:

- xá 赦  có nghĩa là tha, tha thứ.

- tội 罪  có nghĩa là lỗi lầm.

Xá tội, không phải ông bạn Hoàng Quý đến nhà thờ Thiên Chúa giáo mới nghe thấy từ này, mà bên Phật giáo ngày rằm tháng bảy cũng có lễ "Vu lan xá tội vong nhân". Ở ngoài xã hội ta cũng hay nghe nói "ân xá", "đại xá", "đặc xá".

Như vậy "Đấng xá tội" là "Đấng (có quyền năng) tha thứ  cho những lỗi lầm", còn "xóa" là từ tiếng Việt, hiểu nôm na là "làm cho mất dấu vết, làm cho sạch" (như xóa bảng). Nếu xét về ý nghĩa riêng từng từ "xá" và "xóa", ta thấy hai từ có ý nghĩa khác nhau, nhưng nếu ghép thành "xá tội" và "xóa tội", thì như bác Quý viết bên trên, "Đấng xóa tội" là (Đấng có quyền năng xóa đi những lỗi lầm), có ý nghĩa tương đương như "Đấng xá tội" (Đấng có quyền năng tha thứ cho những lỗi lầm). Ta có thể hiểu chữ "xóa" ở đây với nghĩa rộng tương đương với từ "tha thứ". Hoặc như chữ "xí xóa", cũng có nghĩa là "bỏ qua", "tha cho", chẳng hạn như khi người lớn nói với trẻ nhỏ khi nó phạm lỗi: "lần này thì bố xí xóa cho" (lần này thì bố bỏ qua, tha cho).

Nhưng như ta thấy, người ta ít dùng từ "xóa tội" (một từ Nôm đi đôi với một từ Hán-Việt), mà sử dụng chữ "xá tội" (hai từ Hán-Việt đi với nhau).

Như thế ta thấy chữ "xá" không phải là biến âm của chữ "xóa" do cách phát âm, như bác Hoàng Quý đã nêu trong câu hỏi. Viết đến đây tôi lại phân vân nếu bác Quý hay bạn nào đặt câu hỏi ngược lại "Vậy chữ "xóa" tiếng Việt có phải là biến âm từ chữ "xá" Hán - Việt hay không?".

Đến đây thì tôi... tắc tị, hì hì!

P/s: Tôi xin kể thêm ra đây một chuyện khá vui cũng liên quan đến từ ngữ. Một lần ghé nhà ông cụ tôi chơi vào buổi tối cuối tuần, hôm ấy ở nhà có một nhóm giáo hữu đến đọc kinh cầu nguyện. Thế là tôi tham gia luôn. Người ta phát cho mỗi người một quyển sách nhỏ tự in ấn, trong đó có những bài kinh cầu, những bài thánh ca... để đọc trong buổi cầu nguyện.

Trong một bài kinh đọc hôm ấy có một câu tôi còn nhớ rõ, quyển sách nhỏ chép là "sinh lý tử quy". Thực ra viết đúng phải là "sinh ký tử quy" (sống gởi thác về).

Sau buổi đọc kinh cầu nguyện thì người ta thu lại những quyển sách ấy. Tôi nói với người đi thu sách điều này, cô ấy hỏi lại tôi có chắc thế không? Tôi nói chắc chắn và giải thích, cô ấy nói để nói lại với những người có quyền, chứ cô ấy không dám tự sửa.

 
Bổ sung: Nhà thờ Tân Hòa ở Sài Gòn có kiến trúc Á đông, trên cao có những chữ Nho, chữ to trên cao nhất đọc âm Hán - Việt là THIÊN CHỦ 天 主 , đọc theo âm Nôm là THIÊN CHÚA.    

Nhà thờ Tân Hòa - Sài Gòn. Ảnh Internet.