Chủ Nhật, 27 tháng 4, 2014

Không gian và Thời gian




Tựa tôi viết bên trên, chỉ là một... cái tựa, viết cho vui. Thơ Xuân Diệu cũng có câu chữ về không gian: "Không gian như có dây tơ/ Bước đi sẽ đứt động hờ sẽ tiêu". Một câu nhạc khác có câu chữ về thời gian: "Thời gian ơi xin dừng lại...", và một câu nhạc khác nữa của nhạc sĩ Phạm Duy lại có cả không gianthời gian:

"Nhịp chân êm êm thánh thót/ Đừng cho trăng tan dưới gót/ Chớ để mộng vỡ mơ tàn - dịu dàng/ Đừng cho không gian đụng thời gian".
Thương tình ca - Phạm Duy.

Tôi có một quyển sách, một quyển từ điển của một vị Giáo sư, GS. Trịnh Xuân Thuận, ông là một nhà khoa học người Mỹ gốc Việt trong lãnh vực Vật lý Thiên văn, còn khá trẻ (sinh năm 1948 tại Hà Nội). Đồng thời cũng là một nhà văn, một nhà thơ, và là một Phật tử. Ông là GS. chuyên ngành Vật lý Thiên văn tại Mỹ, Pháp... Ông cũng là một nhà hoạt động cho Môi trường và Hòa bình. Đã nhận lãnh nhiều giải thưởng trong lãnh vực Thiên văn và Xã hội. (Theo Bách khoa Toàn thư mở Wikipédia).

Quyển sách của ông viết bằng tiếng Pháp có tựa DICTIONNAIRE AMOUREUX DU CIEL ET DES ETOILES, được dịch sang tiếng Việt là Từ điển yêu thích Bầu trời và Các vì sao (Phạm Văn Thiều & Ngô Vũ, NXB Tri Thức - 2012).

Đây là một quyển từ điển có cái tựa có vẻ văn học, nhưng thực ra là một quyển sách chuyên ngành, viết về bầu trời, những ngôi sao và vũ trụ, nghĩa là một quyển sách viết về khoa học chứ không phải văn chương. Quyển sách tôi mua từ khi mới được xuất bản, thỉnh thoảng mở ra đọc bất cứ từ trang nào, những dòng viết của ông, ông viết về khoa học, nhưng lồng vào trong đó là những từ ngữ, những khái niệm về văn chương, triết học, tôn giáo... khá hấp dẫn. Chẳng hạn có những chương, những từ, đoạn... ông viết: Chúa của Einstein, Chúa và Phật giáo, Chúa và sự phức tạp của vũ trụ, Chúa và Thời gian, Chúa và vũ trụ học... hoặc Khoa học và Minh triết, Khoa học và Phật giáo, Khoa học và Tâm linh, Khoa học và Thi ca... Sự sống và Cái chết... Thời gian tâm lý và thời gian vật lý, Thời gian và quan hệ nhân quả... Vũ trụ luân hồi, Vũ trụ thần linh...

Trong chương Chúa của Einstein ông đã viết: Chúa của Einstein không phải là một vị Chúa nhân hóa thường xuyên can thiệp vào công việc của con người, mà là một Chúa phi nhân hóa, chịu trách nhiệm điều chỉnh hài hòa thế giới.

Ở một trang khác ông viết: Khái niệm "nhân quả" cũng mất đi ý nghĩa thông rhường của nó khi đề cập đến vũ trụ. Khái niệm này giả định trước sự tồn tại của thời gian: nguyên nhân đến trước kết quả. Thế nhưng vũ trụ học hiện đại lại cho rằng thời gian và không gian đã được sáng tạo ra đồng thời với vũ trụ... Thành ngữ "Và Chúa đã tạo ra vũ trụ" có nghĩa là gì nếu như thời gian còn chưa tồn tại?... Một Chúa nằm bên ngoài thời gian sẽ không thể đến cứu giúp chúng ta. Nếu Chúa vượt lên trên thời gian, thì ngài đã biết tương lai. Vậy thì tại sao ngài lại phải quan tâm đến sự tiến bộ trong cuộc đấu tranh của con người chống lại cái ác? Kết quả là điều Chúa đã biết từ trước. Một Chúa nằm bên ngoài thời gian sẽ không tư duy nữa, vì tư duy cũng là một hoạt động theo thời gian.... 

Như vậy  vũ trụ học hiện đại  cho chúng ta một sự lựa chọn giữa một Chúa có bản ngã nằm trong thời gian, nhưng không toàn năng, và một Chúa toàn năng, nhưng phi bản ngã và tồn tại bên ngoài thời gian. (Chúa và thời gian).

Một câu truyện dân gian chắc chúng ta ai cũng biết, truyện Từ Thức lấy vợ tiên trong sách Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ. Câu truyện kể từ đời nhà Trần có một người ở Hòa Châu tên là Từ Thức trả ấn tín, từ quan về quê ngao du sơn thủy. Một hôm lạc vào chốn Bồng lai gặp tiên là Giáng Hương kết duyên. Một năm trôi qua nhớ nhà xin được về thăm. Giáng Hương cản không được đành ngậm ngùi ly biệt. Từ Thức về đến quê nhà thấy cảnh vật thay đổi, người đã xa lạ chẳng còn ai quen thuộc. Hỏi thăm mới biết cụ tổ tam đại tên là Từ Thức đi vào núi mất đã hơn tám mươi năm. Bèn quay trở ra định về lại cõi tiên thì cỗ xe đã biến thành chim loan bay mất, đành mặc áo cừu, đội nón vào núi Hoành Sơn chẳng rõ đi đâu...

Câu truyện cho chúng ta biết một năm tiên giới bằng tám mươi năm ở cõi trần gian, nghe có vẻ hoang đường. Nhưng câu chuyện khoa học của ngày hôm nay lại tương đồng kỳ lạ với câu truyện cổ tích được viết từ tận thế kỷ thứ XVI. Lý thuyết của khoa học ngày nay đã cho chúng ta biết, nếu ta có điều kiện du hành trong vũ trụ với vận tốc bằng 99% vận tốc của ánh sáng, thì thời gian và quá trình lão hóa sẽ giảm đi bảy lần so với mặt đất. Nếu vận tốc lên đến 99,99999999% vận tốc ánh sáng thì 1 giây của người du hành sẽ bằng 6,2 giờ của người ở mặt đất. Một người du hành vào năm 2000 với vận tốc bằng 99% vận tốc ánh sáng, 10 năm sau, năm 2010 anh ta trở về thì lịch ở trên trái đất đã là năm 2070, chắc chắn anh ta không còn cơ may nào gặp lại người thân, bạn bè... (Thời gian và du hành tới tương lai).

Vào thế kỷ thứ XVI, đã 500 năm trôi qua hình như cha ông chúng ta đã biết được "Nửa năm tiên giới một bước trần ai...".

Lý thuyết về vũ trụ hôm nay nói nếu Chúa hiện diện ở ngoài thời gian và không gian, sẽ có một Chúa toàn năng nhưng không có khả năng can thiệp vào cuộc sống của con người. Nếu thế thì cuộc sống sẽ không có phép lạ? Và cũng không thể có sự trừng phạt của đấng Tối cao về một Ngày tận thế cho những tội lỗi của con người xưa nay? Như chúng ta vẫn thường được đọc trong kinh sách tôn giáo?

Cũng có đấy, cái phép lạ tôi nghĩ lớn nhất mà Con người được hưởng nơi Tạo hóa mà trong quyển từ điển của GS. Trịnh Xuân Thuận có nhắc đến nằm trong chương Sinh vật ngoài trái đất. Như chúng ta đã biết trong hệ mặt trời, chỉ có duy nhất Trái đất của chúng ta có sự sống, có tôi và bạn, có con người, có trí tuệ. Thế liệu trí tuệ này có thể tìm thấy được đâu đó trong vũ trụ mênh mông ngoài hệ mặt trời không?

Một tính toán nhỏ của nhà thiên văn người Mỹ Frank Drake (sinh năm 1930) đưa ra cho phép ước lượng các nền văn minh mà chúng ta có thể trao đổi bằng thông điệp radio: Ngân hà của chúng ta chứa 100 tỉ ngôi sao, nếu mỗi ngôi sao lại được hộ tống bởi một đoàn các hành tinh, thì sẽ có 100 tỉ hệ hành tinh; nếu mỗi hệ hành tinh chứa trung bình 10 hành tinh (Hệ mặt trời của chúng ta có 9 hành tinh), thì sẽ tồn tại 1.000 tỉ hành tinh trong thiên hà của chúng ta... 

Một nhà vật lý khác người Italia tên là Enrico Fermi (1901-1954) đưa ra một lập luận đơn giản: Vì Trái đất trẻ hơn rất nhiều so với vũ trụ (4,5 tỉ năm, so với 14 tỉ năm), nên các nền văn minh công nghệ ngoài Trái đất có thể đã phát triển cách đây nhiều tỉ năm, đã có đầy đủ thời gian để xâm chiếm toàn bộ Ngân hà, kể cả hành tinh xanh yêu quý của chúng ta. Vậy mà không có bất kỳ dấu hiệu đáng tin cậy nào chứng tỏ các sinh vật ngoài Trái đất đã ở giữa chúng ta, hoặc đã đến thăm chúng ta trong quá khứ. Như vậy không có sinh vật ngoài Trái đất, và chúng ta chắc chắn là duy nhất trong vũ trụ.

"Chúng ta chắc chắn là duy nhất trong vũ trụ", điều này không phải là một phép lạ quá lớn lao mà Tạo hóa đã dành cho Con người hay sao?

Thế còn ngày Tận thế mà chúng ta vẫn thường hay nghe nói đến? Trước đây khi còn Chiến tranh lạnh người ta vẫn lo sợ về một ngày Tận thế bởi chính Con người chứ không bởi một đấng Thần linh, với những kho vũ khí nguyên tử, hóa học khổng lồ... Theo thời gian con người khôn ngoan hơn, dần hạn chế những thứ nguy hại ấy... Rồi cũng có thể đến một ngày nào đó Con người sẽ trở nên rất thông minh, loại bỏ được hoàn toàn mọi nguy hiểm, sống hòa bình và nhân ái, thì cái ngày Tận thế vẫn còn đó. Sáu mươi lăm triệu năm trước (65 triệu năm) loài khủng long và 3/4 thực vật, sinh vật trên trái đất đã biến mất, sau vụ va chạm kinh hoàng của một tiểu hành tinh có đường kính khoảng 15km vào trái đất. Nhưng cho dù tương lai không có một vụ va chạm nào như thế nữa, thì chắc chắn ngày Tận thế sẽ đến với Con người trong khoảng 4,5 tỉ năm nữa.

Như chúng ta đã biết nếu không có Mặt trời thì cuộc sống trên Trái đất sẽ không tồn tại. Mặt trời được sinh ra cách nay khoảng 4,55 tỉ năm, với 98% là hydro và heli. Mỗi giây Mặt trời chuyển hóa 4,3 triệu tấn hydro thành ánh sáng và năng lương. Trái đất, nền văn minh của Con người tồn tại nhờ nguồn năng lượng khổng lồ này. Nhưng Mặt trời sẽ không tồn tại mãi mãi. Trong 4,5 tỉ năm nữa Mặt trời sẽ chuyển hóa toàn bộ lõi hydro của nó thành heli, và sẽ có khởi đầu cho một kết thúc... (Mặt trời sinh ra, sống và chết).

Mặt trời sẽ chết sau khi đã sống một cuộc sống đẹp trong khoảng thời gian 10 tỉ năm. Ngày Tận thế sẽ đến nếu con cháu chút chít... của chúng ta không thực hiện một cuộc di dân xuyên các vì sao, để đến được một cõi Địa đàng khác, ở đâu đó trong vũ trụ mênh mông...

Lúc ấy có lẽ lại bắt đầu một chương mới của sách Sáng thế (*)...



(*) Sáng thế: một chương của Kinh thánh Cựu Ước, nói về việc Thượng đế tạo dựng nên vũ trụ và vạn vật trong vòng 7 ngày.


16 nhận xét :

  1. Một bài viết hay và bổ ích lắm.
    Bu có khá nhiều sách TXT nhưng không có quyển này thậm chí bây giờ mới nghe nói đến. Có lẽ bu phải đặt mua ở siêu thị Vũng Tàu...Khổ, cái thành phố chỉ có cá, tôm, và chân dài bãi sau bãi trước chớ không có sách hay...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cám ơn bác Bu quá khen. Ở Saigon dù sao kiếm sách hay cũng dễ hơn.

      Vậy mà người ta vẫn thích... nhậu đặc sản cá tôm và chân dài đấy chứ bác Bu... Hì hì!

      Xóa
  2. Quyển sách ngỡ khô khan nhưng bác H giới thiệu thấy hay lắm .
    Nghe bác Bu mô tả thành phố Vũng Tàu thấy cũng hay luôn , hihi ...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Mét xì bạn Marg. GS. Trịnh Xuân Thuận viết rất hay, nếu không chắc rất khó đọc.

      Chắc hôm nào phải đi Vũng Tàu mà thời trước gọi là Ô Cấp, thời Tây gọi là Cap Saint Jacques, thời vua chúa gọi là Thuyền Úc hay Vụng Úc thăm bác Bu quá bạn Marg. :-)))))

      Xóa
  3. Rất vui nếu được PNH và Bangtam đến thăm tệ xá bu
    SG về đây đi mất 2 giờ ô tô, xe khách dừng ngay trước cổng chung cư .....

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cũng sẽ có một ngày đi thang máy bao nhiêu tầng ghé thăm bác Bu chứ :-)))

      Xóa
    2. Cám ơn bác Bu . Nếu có dịp hội ngộ bạn bè ở Vũng Tàu thì còn gì bằng ((-:

      Xóa
  4. Hôm nay ngoài trời gió thổi hù hù ...lạnh buốt mà đọc được bài viết của anh Hiệp thật hay và bổ ích vô cùng . Riêng em , em chỉ mong ước sao không gian và thời gian , hai thời khắc sẽ hòa quyện lại với nhau hài hòa hơn để loài người bớt khổ đau vì tai ương ...chứ sao càng ngày loài người sao chịu quá nhiều khổ ải ...chiến tranh , bệnh tật ...ôi ...khó nói nên lời ...mà để tìm được một vì sao mới để di dân ...anh Hiệp ơi , chắc là khó lắm hén ? Chắc phải có ngày tận thế trước cái đã ...rồi khai thiên lập địa trở lại quá hè ...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Mùa xuân mà ở trời Tây còn lạnh lẽo quá ha NangTuyet, trong khi Saigon nóng như cái lò bánh mì. Cùng trên mặt đất mà đã khác nhau thế rồi. Hihi, bây giờ mà có di đi đâu nữa chắc cũng thế thôi NangTuyet, bởi vì Con người vốn như thế, Thượng đế đã tạo ra Con người như thế mà, chẳng phải trong Kinh thánh Tân ước (Tin mừng theo thánh Mathêu) đã chép: "Đừng tưởng Ta đến để đem lại bình an trên mặt đất; Ta đến không phảo đem lại bình an, mà là gươm giáo. Ta đến để chia rẽ người ta với cha mình, con gái với mẹ mình, nàng dâu với mẹ chồng mình; và kẻ thù của người ta là người hhà mình." Mt.10. 34-35-36. Huhu!

      Xóa
  5. Hiện tại các nhà khoa học Mỹ đã tìm được trong dãi thiên hà một ngôi sao lớn bằng 1,1 lần quả đất, lại có nước ở dạng lỏng tức là có thể có sự sống. Được di cư lên đó thì tuyệt rồi. Nhưng con người gặp nhiều khó khăn
    1- Khoảng cách từ quả đất lên đó mất 500 năm ánh sáng. Tức là mối giây đi được 300.000 cây số thì phải đi trong 500 năm. Làm sao chế ra được con tàu đi với tốc độ như thế, mà chế được thì sức người ngồi vào con tầu ấy có sống nỗi không. Tạm cho là sống nỗi thì di cư 7 tỉ người mất bao nhiêu năm, chờ đến lượt mình lên tàu thì quả đất tiêu mất rồi
    2- Loài người trên đó liệu có cho chúng ta nhập cư không. Thứ văn hóa chụp giựt, xô bồ, đạo đức băng hoại.. có hợp vợi họ không. Rất có thể chiến tranh xẩy ra và ta sẽ bị tiêu diệt vì chưa di cư được bom nguyển tử với vũ khí hiện đại lên đó...Chưa nói chuyện vũ khí họ tối tân hơn
    3- huhuhu!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hihi, mấy cái vấn đề này hay thật, nhưng ghê gớm quá. Cái chuyên vận tốc nói vậy chứ nó rắc rối lắm, vận tốc phi thuyền mà bằng vận tốc ánh sáng thì cái phi thuyền sẽ... biến mất luôn đó bác Bu. Ngày trước có câu chuyện khoa học giả tưởng thế này, người ta chế ra được một cái máy, con người đứng trong đó máy sẽ "phân" con người ra làm phân tử rồi gởi đi như sóng radio vậy, một cái máy khác ở đâu đó sẽ nhận tập họp thành con người trở lại. Hôm ấy máy gởi một người đi như thế, ai dè lọt vào một con ruồi, lúc nhận lại bên máy kia xui xẻo sao cái đầu con ruồi lại gắn vào thân người, còn con ruồi có đầu người bay mất tiêu... rắc rối quá.

      Thôi kệ nó tới đâu hay tới đó thội, hì hì!

      Xóa
  6. Ví dụ ta có chuyến du lịch với vận tốc 99% vận tốc ánh sáng, lúc quay về buồn quá anh nhỉ... Chả ai biết mình là ai nữa, ngay cả con cháu. Xem ra sống là sống với cả không gian - thời gian của mình, sang thời gian của người khác thì sống mà như không sống. Hii.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Đồng chí TORO sao không thấy viết bài cho chúng sanh đọc nhỉ

      Xóa
    2. Đấy là cái bi kịch của Từ Thức, khi trở thành kẻ xa lạ nơi chính quê nhà. Coi chừng thời buổi này không hiếm những bi kịch kiểu này đối với rất nhiều người đó Toror, cho dù họ chẳng du hành đi đâu hết :-(((

      Bác Bu nói đúng đấy, lâu rồi không thấy Đ/C Toro viết lách gì cả. Đọc Hương ước ngày xưa tự nhiên nghĩ đến Quyền Con Người trong xã hội ngày nay đó Toro. :-)))

      Xóa
  7. Thấy cái hình bìa thiệt đơn giản nhưng tên ông Thuận và các bài viết của ông trện net thì HN cũng đọc rồi, nay đọc bác NHP mới thấy thêm nhiều chuyện lạ và bổ ích, dứt khoát phải xin bác NHP copy vào máy để khi cần, có cái mà dùng bác nhé. Thấy cái còm bác Bu thiệt vui, ngoài những lý luận và phát minh mới trong lãnh vực vũ trụ và không gian, cái vụ "chân dài" nơi bác Bu ở cũng thú vị thật!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Haha, bác HN thú thật cái chuyện thú vị rồi nhá, á à, tôi cũng thế thôi, thảo nào mà bác Bu nhà mình lại từ biền Đồng Hới dọn về Vũng Tàu :-)))

      Bác HN cứ chép, bác thấy đó GS. thật sự là như thế, họ viết rất hay, rất dễ hiểu, những người ù ù cạc cạc về vật lý thiên văn như mình mà khi đọc còn hiều được và thấy thích, Hihi!

      Xóa

:) :( :)) :(( =))