Thứ Bảy, 8 tháng 11, 2014

Những cái tên.




Ở một entry trước khi nói về chuyện xuất bản sách, bạn Marg. và bạn Giaolang có bàn về cái tên, nhân có đại biểu quốc hội nói phải đặt tên "thuần Việt" trong khai sinh, bởi vì có nhiều người đặt tên con khá kỳ cục, chẳng hạn Đinh Nô Ki A, Điểu Sam Sung (chắc cha mẹ mê điện thoại Nokia, hay tivi Sam Sung), hoặc Thào Văn Hon Đa (mê xe gắn máy Honda), hay Sử Thị Hàn Quốc (mê diễn viên Hàn Quốc)... Chuyện nói năng, tuyên bố của quý đại biểu quốc hội thì các bạn nào hay theo dõi trên mạng gần đây chắc đã rõ, hay ho lắm, đến nỗi có những đại biểu phải lên tiếng đề nghị, muốn được bầu vào quốc hội cần phải có tiêu chuẩn kiểm tra... sức khỏe tâm thần?! Đấy là chuyện quốc dân đại sự, nó ở tầm "vĩ mô", lớn lắm, chẳng hiểu ra sao? Mình thảo dân, chỉ bàn chuyện "vi mô" thôi, nôm na là chuyện nhỏ, nói theo từ ngữ dân gian thời @ là "chuyện nhỏ như con thỏ".

Trở lại cái tên "thuần Việt" mà có đại biểu quốc hội đề nghị dùng để đặt trong khai sinh, bạn nói thế thì gay quá, bởi ở nhà bạn có mấy người mà ai cũng có tên Hán-Việt cả, tên nào khi đặt cha mẹ cũng chọn lựa kỹ lưỡng, ý nghĩa và đẹp như mơ, kiếm một cái tên "thuần Việt" coi được đâu phải là dễ. Rồi đây những cái tên mang "yếu tố Hán-Việt" như Dũng, Trí, Nhân, Thanh, Liêm, Loan, Phụng, Thảo, Dung, Hạnh... sẽ đi vào quá khứ và những cái tên nôm na "thuần Việt" như Tí, Tèo, Cu, Cò, Đực, Gái, Lon, Gáo... sẽ lên ngôi. Hihi! Bạn cũng nói thêm nhưng mà cái tên Hán-Viêt coi thế mà cũng rắc rối lắm chứ đâu phải chơi, hàng xóm nhà bạn xưa có ông kia làm thợ mộc, có mấy đứa con hai đứa con trai đặt tên là Trượng, Thốn, đứa con gái đặt tên là Lý, toàn là thước tấc, những đơn vị đo lường về khoảng cách cả, Trượng, Thốn cùng lứa chơi với bạn, Người anh tên Trượng thì không sao, nhưng cu cậu em tên Thốn hay bị bạn bè trêu chọc. Rồi bạn nói xưa đi học trong lớp có đứa tên là Nhân Từ, chắc cha mẹ muốn cho con thành người hiền lành, nhưng lũ bạn rắn mắt cứ gọi là... củ từ, lắm khi bạn tức quá cự lại sinh ẩu đả, hiền lành đâu chưa thấy, chỉ thấy dữ dằn.

Bạn nói rất đúng, tên Hán-Việt thường đẹp và có ý nghĩa hơn tên thuần Việt, nhưng từ Hán-Việt cũng hay có những chữ đồng âm nhưng khác nghĩa. Chẳng hạn muốn con thông minh, mặt mũi sáng sủa đặt là Minh (), ai dè tiếng Hán-Việt đọc "minh" có nghĩa là "sáng", nhưng "minh" () cũng có nghĩa là "tối tăm, u ám". Chữ "quan" ()  có nghĩa là "quan chức, quan lại", ngày xưa ai có con cái cũng mong muốn lớn lên sẽ làm quan nên hay đặt tên là Quan, nhưng "quan" () lại có nghĩa là "áo quan, quan tài", chưa hết, "quan" () cũng có nghĩa là "người đàn ông góa vợ hoặc già mà chưa vợ", người xưa nói trong cuộc đời có bốn cái khổ là "quan, cô, độc, quả", "quan" () là người đàn ông góa vợ, hoặc già mà không có vợ, "cô" () là trẻ nhỏ mồ côi, "độc" () là già mà không có con cái, "quả" () là đàn bà góa chồng, hoặc già mà không có chồng. Rồi tỉ như chữ "ưu" () nữa, "ưu" là đứng đầu, ưu việt, ưu tú, đi thi đậu hạng ưu, nhưng "ưu" () cũng là ưu phiền, lo lắng... Cái "yếu tố Hán-Viêt" lắm khi nó  "phản phé" và rắc rối thế...

Đấy những cái tên xem thế mà cứ rối như tơ vò, chẳng thế mà ngày xưa ông bà ta đặt tên cho con cháu kỹ lắm. Người có chút chữ nghĩa chọn ngày lành tháng tốt, giữ lòng thanh tịnh, đốt trầm ngồi trước hương án giở sách thánh hiền Tứ thư, Ngũ kinh ra mà chọn tên. Còn không phải nhờ cụ nào văn hay chữ tốt chọn hộ. Chọn tên cũng phải xem xét xem có trùng với ai trong họ hàng nội ngoại không? Người Tây phương yêu quý ai thường lấy tên đặt cho con cái, còn người Á đông lại cho việc đặt tên như thế là vô lễ. Tôi nghe nói sở dĩ ở miền Nam xưa kia người ta không gọi người con trưởng là Cả bởi mấy lý do, kỵ húy cách gọi Hoàng Tử Cảnh là Ông hoàng cả, con trưởng vua Gia Long. Xưa trong làng ở miền Nam gọi người đứng đầu làng là Hương Cả, cho nên dân trong làng không dùng chữ Cả để gọi người con trưởng, chẳng lẽ nhất nhất sự gì cũng réo "Bớ thằng cả", nghe không phải với ông Hương Cả trong làng. Còn có lần đi đám giỗ nghe một ông người Thiên Chúa giáo trong bàn giải thích khác nữa, cũng là kỵ húy nhưng là kỵ húy Đức cha cả, tức là Đức cha Bá Đa Lộc (Pierre Joseph Georges Pigneau de Behaine), người đã dẫn Hoàng Tử Cảnh sang Pháp cầu viện. Trước đây ở Saigon có mộ chôn ngài ở khu vực sân bay Tân Sơn Nhất, gọi là khu Lăng Cha Cả, sau mở đường phá mất lăng, thật uổng.

Tôi cũng có những bà cô bà con tên toàn loài chim, thoạt đầu các cụ đặt là Oanh, Yến, tên chim theo Hán-Việt rất đẹp, Nhưng rồi lại tiếp tục... mấy cô nữa nên sau các cụ đâm chán, cũng đặt tên chim nhưng là chim... thuần Việt, cô Sẻ, cô Sáo. Cô Sẻ lớn lên lấy chồng chỉ ở nhà nội trợ lo chuyện con cái, bếp núc chẳng làm ăn gì nên vẫn giữ tên Sẻ, Còn cô Sáo hồi đó đi làm bàn giấy cho hãng Tây, theo đợt sóng mới, chắc thấy tên mình gọi lên nghe... chim chóc quá, hoặc tên "Sáo" nghe khách sáo, sáo rỗng, cho nên cô xin ra tòa án đổi tên, cũng chẳng thay đổi gì nhiều, tòa chỉ bỏ dấu sắc, "Sáo" thành "Sao", dù sao theo cô thì tên Sao nghe gọi cũng hay hơn tên Sáo.

Cái tên người, "có yếu tố Hán-Việt, nước ngoài" hay "thuần Việt" lắm khi nó rắc rối vậy đó...






16 nhận xét :

  1. Hihi. Còn chuyện rắc rối hơn là các doanh nghiệp đặt tên không được trùng tên danh nhân của đất nước. Nếu vậy thì mai mốt các trường học sẽ phải "khai sinh" lại. Hì hì. Dù sao thì trường học cũng là một doanh nghiệp.
    Lại nói chuyện kỵ húy. Ở quê, mọi người đều gọi con là cu Mùi ( chắc con sinh năm Mùi nên gọi vậy). Ai dè sau chuyển nhà tới nhà một người mà con phải gọi là Ông trẻ. Ông cũng tên Mùi. Cứ tối ngày mang tên cúng cơm của ông trẻ ra mà réo. Rồi lúc con có uýnh lộn với đám con nít hàng xóm là tụi nó lại chửi con bằng đủ thứ " thằng, loại, con". Thế là thành chửi cả hai ông con. Giờ con nghĩ lại đúng là lắm cái tréo ngoe. Cái tên gọi ở nhà cũng có lúc gây hoạ. Hiho

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Chắc người ta nghĩ doanh nghiệp là nơi buôn bán hàng hóa, mà Sĩ, Nông, Công, Thương, thì Thương là cái thấp nhất, đa số có thể là... gian thương, trốn thuế cho nên không được mang tên danh nhân, còn trường học là doanh nghiệp buôn bán... chữ nghĩa nên không sao, hì hì!

      Haha, ông trẻ lúc có đứa cháu "quậy" ở nhà cũng khổ, suốt ngày bị đám con nít hàng xóm réo tên.

      Xóa
  2. Thiệt là quốc hội nước nhà, quá rảnh! Với lại, thiệt tình là mấy ông nói "thuần Việt" có hiểu 2 chữ đó là cái gỉ gì gi đâu?
    Quí vị học giả về ngôn ngữ cũng đang cãi ỏm tỏi về cái khái niệm này. Nô tui thì thiên về phe: Hỏng có cái gì là thuần Việt cả, trên mọi lãnh vực!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hihi, đúng là chẳng hiểu khi nói "thuần Việt" họ có hiểu nghĩa ra sao không nữa?
      Còn khái niệm "thuần Việt", trong tất cả những gì có liên quan đến người Việt thì hiện nay đúng là có 2 luồng ý kiến, có những ý kiến cho là có những thứ "thuần Việt", về món ăn (nước mắm chẳng hạn), hay bánh chưng, bánh dày, giò chả... Ngôn ngữ, Tên gọi (Tèo, Tí...), hoặc về nhân chủng (có người "thuần Việt", có người lai...). Nhưng cũng có người chứng minh, chẳng có cái gì "thuần Việt" cả, con người nói chung là "một tổng hợp" của đủ mọi thứ, đủ mọi nguồn...

      Xóa
  3. Có tên tui là thuần Việt nè, giaolang! hehe...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Tên thuần Việt ý nghĩa mà còn nghe được nữa chớ, hihi!

      Xóa
  4. Bài viết của bạn bàn đến hai việc cực lớn và cực khó đấy là QUỐC HỘI cơ quan quyền lực nhất nước và TIẾNG VIỆT.
    1- Quốc hội Việt Nam theo bu tui không thuần Việt, vì Quốc Hội do đảng điều khiển mà đảng hiện nay đâu có thể hiện ý chí và nguyện vọng của dân Việt Nam. Trước làn sóng giận giử của toàn dân trong vụ giặc Tàu đưa dàn khoan Hải Dương 981 vào lãnh thổ Việt Nam thì Quốc Hội im re không nói một tiếng. Ông Trương Trọng Nghĩa là người duy dám phát biểu:
    “Nếu Quốc hội lần này không có tuyên bố hay nghị quyết chính thức gì về Biển Đông thì tôi tin rằng nhân dân ta sẽ rất thất vọng, thậm chí hoang mang. Đại biểu Quốc hội chắc chắc sẽ nghẹn lời trước những ý kiến chất vấn của cử tri”. Một số người đề nghị nhà nước phong tặng ông Nghĩa danh hiệu anh hùng cũng phải. Còn việc đại biểu Hoàng Hữu Phước biệt hiệu “đại biểu rau muống” viết blog thóa mạ sử gia Dương Trung Quốc và luật sư Trương Trọng Nghĩa bị dư luận tẩy chay và đòi đuổi ra khỏi Quốc Hội, cũng là phải nốt. Hihi đại biểu nào Quốc Hội ấy, Quốc Hội nào đại biểu ấy.
    2- Bu tui cho rằng trên thế giới này không có một quốc gia nào tự cho mình thuần một cái gì cả. Nhật và Tàu như nước với lửa, nhưng chữ Nhật có đến một nửa chữ Tàu, vậy người Nhật có thể nói chữ của họ thuần Nhật không? Việt Nam cũng không có cái gì thuần Việt. Ông bu và ông PNH có chắc thuần Việt không hay là có máu Tàu, máu Chăm, hoặc máu gì gì đó… Trèo lên cây bưởi hái hoa có người cho chữ “hoa” là Hán Việt, còn “trèo lên cây bưởi hái” là thuần Việt. Xin thưa, chữ “hái” do chữ “thái” (thâu lượm, thu hoạch…) của Tàu biến thể ra. “Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc” có vẻ thuần Việt? Không đâu, “xanh” do chữ “thanh” (là xanh) của Tàu, “biếc” do chữ “bích” (màu xanh) của Tàu biến thể ra.
    3- Ngay có vài tiếng Việt mà không phải người Việt nào cũng biết. Chữ “tót” thời Nguyễn Trãi có ngĩa là đẹp. Chẳng hạn câu “Hoa càng khoe tót, tót thì rửa” (bài 85 Quốc âm thi tập ) Nhưng gần 400 năm sau Nguyễn Du viết trong truyện Kiều “Ghế trên ngồi tót sổ sàng” thì “tót” lại là trên hết, trên cao…Xem thế mới thấy tiếng Việt khó lắm chứ chẳng chơi.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Bác Bu bao giờ cũng rốt ráo!

      Xóa
    2. Haha, hoàn toàn nhất trí với cụ Nô!
      Mà sao lâu quá không thấy bác Bu viết gì mới cho anh em vào xem, bác vẫn an nhiên tự tại nơi phố biển đó chớ.

      Xóa
    3. Hehe bu tui vẫn sống lai rai ở xứ "Ô Cấp".
      Bà xã dạy: Ông viết gì thì viết chớ có động đến chính trị.
      huhu, bu tui vốn nhát gan, sợ công an, sợ cảnh sát, sợ quân đội của đảng, nay sợ thêm bà xã nữa nêm phải co vòi. Còn viết ba vụ chữ nghĩa thì sang đọc PNH rồi "tán nhảm" cũng vui chán... hihi

      Xóa
    4. "Ô Cấp" chứ không phải "Ô Cầu Dừa" là OK rồi phải không bác Bu? Hì hì!

      Thỉnh thoảng bác cũng nên bỏ chút thời giờ viết gì đi chứ, có nhiều anh em mong thế đó. :-)))

      Xóa
  5. chợt nhớ trong một bài hát có đoạn "Tí ơi có chua không, tèo ơi có đắng không....", cái tên này là thuần Việt nhất, khỏi sợ ai tranh ai giành

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cu Tí, Cu Tèo, coi vậy chứ bây giờ ít ai đặt rồi.

      Xóa
  6. Quốc kế dân sinh mới khó, QH bàn ba cái không đâu, nghe mà rầu quá bác ơi... Đại biểu điếc không sợ súng nên mới phang chữ "thuần Việt" ra như rứa.

    Trả lờiXóa

:) :( :)) :(( =))