Thứ Hai, 12 tháng 3, 2018

Sáp nhập & Sát nhập.



Đọc sách báo thỉnh thoảng tôi thấy dùng từ "sáp nhập", hoặc "sát nhập", để chỉ hai cơ quan, hai sở (có thể nhiều hơn), hoặc hai tỉnh thành nhập với nhau làm một. Thử tra từ điển tiếng Việt hiện nay như Từ điển tiếng Việt của Hoàng Phê chủ biên, thấy hai chữ có nghĩa như nhau (đồng nghĩa).

Nhưng trong những tự điển xưa như Đại Nam Quấc Âm tự vị (Paulus Huình Tịnh Của) thấy ghi:

- Sáp nhập: Nhập lại với nhau (nói về làng xóm).

Việt Nam tự điển (Hội Khai Trí Tiến Đức):

- Sáp 揷. Nhập vào với nhau : Hai làng sáp làm một.

- Nhập 入. Vào. Nghĩa rộng: Hợp lại : Nhập hai món tiền làm một. Nhập bọn.

Sáp nhập 揷入. Nói về đem đất chỗ này nhập vào chỗ khác.

Không có từ "sát nhập" với nghĩa tương đương như "sáp nhập" bên trên.

Hán Việt Tân tự điển của Nguyễn Quốc Hùng (Nhà sách Khai Trí - Saigon 1975):

- Sáp nhập 揷入 : Gom vào làm một. Ta vẫn quen đọc Sát nhập là vô nghĩa.

Như vậy "sáp nhập" 揷入 là từ Hán Việt, trong đó cả hai từ "sáp" 揷 và "nhập" 入 đều có nghĩa là "nhập vào, hợp lại với nhau" (từ song tiết đẳng lập). Từ "sáp nhập" thường dùng để nói về việc nhập lại làm một của các đơn vị hành chánh (như các cơ quan, ban ngành, các tỉnh, quận, huyện... nhập lại làm một), ở nước ta việc sáp nhập như thế thường xảy ra.

Trong từ "sát nhập", thì từ "nhập" 入 là từ Hán Việt, còn từ "sát" là từ Nôm. Nghĩa của từ "sát" là "kế cận, kề bên" (ngồi sát nhau, nhà ở sát nhau). Trong Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên), ghi nhận từ "sáp nhập" và "sát nhập" là hai từ đồng nghĩa. Nhưng từ "sáp nhập" là từ gốc, còn từ "sát nhập" là do cách nói sai mà ra.

Cũng có một từ khác mà ta hay dùng trong khẩu ngữ, là từ "xáp" (xáp viết "x"). Chữ "xáp" thường được chỉ hành động "tiến lại gần, sát lại gần", như trong câu nói "đám học sinh xáp lại với nhau", "xáp lá cà". Cũng còn một từ khác được viết là "xán" hoặc "sán" (Từ điển tiếng Việt Hoàng Phê chủ biên), với nghĩa "do bị thu hút mà đến ngay gần, đến sát bên", như trong khẩu ngữ "Hai đứa nó hễ gặp là xán lại với nhau", từ "xán" không những tỏ hành động "xáp lại", mà còn tỏ ý "quấn quít, thân thiện".

Bên trên là những từ gần âm, gần nghĩa hay đồng nghĩa, người nước ngoài học tiếng Việt mà gặp chắc thấy rối.

16 nhận xét :

  1. Tôi cũng được đọc một số người viết rằng "Sáp nhập" là đúng, còn "Sát nhập" là sai. Các vị đều dẫn gốc Hán của chữ Sáp và chữ Nhập như bác Hiệp đã tra trong Từ điển. Một bên ( Sáp nhập) toàn là Hán Việt, bên kia (Sát nhập) nửa Việt (Nôm), nửa Hán Việt. ( Hán Việt cũng có từ SÁT nhưng với nghĩa là giết, xem xét,...không giống nghĩa nhập lại). Nhưng hầu hết người dùng ngày nay đều viết là "sát nhập". Mà riết thành ra phổ biến, không ai bắt lỗi nữa. Tôi nghĩ rằng trong trường hợp này, có thể ban đầu người ta viết "Sáp nhập", nhưng sau vì khó đọc nên đọc chệch ra "sát nhập" và viết thành "sát nhập". Cũng chả nên truy lại gốc gác Hán Việt để bảo rằng "sát nhập" là SAI. Bởi vì người Việt mình dùng Hán Việt theo CÁCH của mình. Có vị đã tỉ mẩn bảo " Ngày sinh nhật" là thừa chữ ngày, "Người công nhân" là thừa chữ người. Nhưng người mình nói thế, viết thế quen rồi. Cả xã hội, nói và viết thế thì...không thể hạch là SAI được.Từ điển bác Hoàng Phê chấp nhận cả hai cách viết và nói SÁP NHẬP và SÁT NHẬP là một cách ứng xử đúng đắn, hợp lí.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Đúng đó bác Vũ Nho, có những từ dùng sai lâu ngày thành đúng một khi xã hội đã chấp nhận, rồi trong ngữ pháp, cách hành văn mỗi dân tộc mỗi khác... Bài viết bên trên tôi cũng không nêu đúng sai, mà chỉ nêu lên "đường đi nước bước của từ ngữ".

      Từ điển là cập nhập ngôn ngữ của xã hội, cho nên từ điển mỗi thời mỗi khác, nó phản ánh hiện thực xã hội (trong ngôn ngữ). Từ điển tiếng Việt của Hoàng Phê ghi vậy là đúng rồi, chỉ tiếc cái nếu giải thích ngắn gọn rõ hơn chút nữa, tức là cho người hiểu, từ nào là từ "gốc" từ nào là "phái sinh" thì hay quá.

      Tiện đây tôi nghĩ ta cũng không nên sử dụng sai từ ngữ một cách cẩu thả, tràn lan, để lâu dần khi xã hội quen thì cái cẩu thả trở thành cái đúng.

      Xóa
  2. Your article looks really adorable, here's a site link i dropped for you which you may like. 토토사이트

    Trả lờiXóa
  3. Đã lâu quá rồi, không thấy bác Hiệp xuất hiện. Không rõ bác hiện nay sức khỏe như thế nảo.

    Trả lờiXóa
  4. You have done a great job on this article. It’s very readable and highly intelligent. You have even managed to make it understandable and easy to read. You have some real writing talent. Thank you. yamaha dealer

    Trả lờiXóa
  5. I don t have the time at the moment to fully read your site but I have bookmarked it and also add your RSS feeds. I will be back in a day or two. thanks for a great site. Mechanic Near Me

    Trả lờiXóa
  6. I have been checking out a few of your stories and i can state pretty good stuff. I will definitely bookmark your blog 토토사이트

    Trả lờiXóa
  7. 이 게시물은 귀중하고 독특한 정보를 제공하고 있습니다. 멋진 기사를 만들기 위해 시간과 노력이 필요하다는 것을 알고 있습니다. 먹튀검증

    Trả lờiXóa
  8. Awesome and interesting article. Great things you've always shared with us. Thanks. Just continue composing this kind of post. Buy Klonopin Online

    Trả lờiXóa
  9. Which may be what is more an outstanding present that i genuinely relished reading through. It's not possible regularly that marilyn and i handle the chance to know anything. best seo services near me

    Trả lờiXóa
  10. không biết sự khác nhau giữa chữ "phép" và chữ "pháp" là gì nhỉ? có pháp thuật có phép thuật mà sao có ma pháp lại không có ma phép? Khó hiểu quá

    Trả lờiXóa
  11. It is very important that the plaster scissors have a good quality. Our plaster scissors are strong in material, have sharp blades and are easy to use. This makes working with it a lot safer and easier. A good pair of scissors gives much more control during use. This is the reason why Lomed only sells high quality scissors such as those from Orfit and Ez caster. These 2 brands meet our high standards and are imposed by our own specialists https://www.lomed.nl/product-categorie/verbandschaar/gipsschaar/.

    Trả lờiXóa
  12. Really useful post! There is a great deal of information below that can help any business get going with a successful social networking campaign.
    Archives
    eprimefeed.com
    Latest News
    Economy
    Politics
    Tech
    Sports
    Movies
    Fashion

    Trả lờiXóa

:) :( :)) :(( =))