Tượng Chúa Cứu Thế ở Vũng Tàu.

Tượng Chúa Ki Tô trên ngọn Núi Nhỏ tại Vũng Tàu. Ảnh Internet.

Vũng Tàu xưa nay là một thành phố du lịch, nhiều người trên đất nước (nhất là những ai sống ở Saigon), đều đã có dịp ghé thăm. Ở đây có nắng, có gió, có biển, có núi, có những bãi tắm, có thắng cảnh... Thực ra thời gian trước năm 1975 do hoàn cảnh xã hội, chiến tranh... không mấy người dân miền Nam thuộc tầng lớp bình dân, có ý nghĩ một năm đi du lịch, nghỉ mát vài lần như ngày nay. Điều này chỉ dành cho tầng lớp từ trung lưu trở lên. Cũng cần nói thêm, khoảng gần cuối thập niên 1960, sang đầu 1970, Vũng Tàu là nơi đóng quân, nghỉ mát tại chỗ của quân đội đồng minh, thời đó Vũng Tàu nổi tiếng với lính Mỹ, lính Úc, và những quán bar phục vụ cho họ hơn.

Bây giờ thành phố Vũng Tàu đã khang trang hơn xưa, đến những bãi tắm, hoặc đi trên con đường Hạ Long mới mở rộng ít năm gần đây, ta đã thấy khác. Từ Bãi Sau, ngày xưa còn gọi là bãi Thùy Vân, hoặc đi trên đường Hạ Long, có lẽ ai cũng nhìn thấy tượng Chúa Jesus Chrst (người Việt quen gọi là Chúa Cứu Thế hay Chúa Ki Tô) nằm trên ngọn Núi Nhỏ. Tôi còn nhớ cách nay đã khá lâu, trong một lần đi nghỉ mát cùng cơ quan đến Vũng Tàu, anh chàng hướng dẫn viên du lịch của đoàn, đã giới thiệu bức tượng Chúa Cứu Thế trên ngọn Núi Nhỏ là tượng thánh... Jacques (Saint Jacques). Sách vở nói có một thời người ta lầm lẫn như vậy, vì ngày xưa dưới thời Pháp thuộc Vũng Tàu đã được người Pháp gọi là Cap Saint Jacques.

Cùng với Thích Ca Phật đài, thì tượng Chúa Ki Tô trên ngọn Núi Nhỏ là hai nơi thuộc thắng cảnh tôn giáo du khách đến Vũng Tàu hay ghé thăm. Cũng còn một nơi khác thuộc Vũng Tàu du khách cũng nên ghé đến, đó là xã đảo Long Sơn, nơi có một quần thể kiến trúc xưa khá độc đáo gọi là Nhà Lớn (Đạo Ông Trần). Ở đó ta có thể bắt gặp những ngôi nhà cổ với những con người xưa của thế kỷ trước, thời khẩn hoang lập ấp ở Nam bộ, cũng là nơi thờ ông Lê Văn Mưu người gốc Hà Tiên đã đến đây lập nghiệp vào đầu thế kỷ XX.

Tượng Chúa Cứu Thế trên ngọn Núi Nhỏ được xây dựng theo motif của bức tượng Chúa Cứu Thế ở Rio de Janeiro (Brasil)*. Tượng được xây dựng trong tư thế đứng thẳng, dang hai tay, quay mặt ra biển. Để có được bức tượng hoàn chỉnh như ngày nay không kém phần gian nan. Những tài liệu cho biết tượng thoạt đầu được xây dựng từ năm 1972 (có nơi ghi 1973), tại mũi Nghinh Phong, nhưng đến tháng 1-1973 thì bị ngưng lại theo lệnh của Thị trưởng Vũng Tàu lúc bấy giờ là đại tá Vũ Huy Tạo, lý do là bên Phật giáo khiếu nại cho rằng địa điểm này đã được chính quyền giao cho họ.

Để giữ hòa khí giữa 2 tôn giáo, đại diện của 2 tôn giáo đã họp bàn dưới sự chủ trì của chính quyền địa phương lúc bấy giờ. Và một thỏa hiệp được 3 bên ký kết ngày 16-2-1974. Theo thoải hiệp, phía bên Phật giáo được toàn quyền sử dụng mũi Nghinh Phong, còn phía bên Công giáo được sử dụng ngọn Núi Nhỏ để xây dựng với quy mô 10 mẫu Tây (10 hecta).

Ngay sau đó phía bên Công giáo đã dỡ bỏ bức tượng tại núi Nghinh Phong theo như thỏa hiệp. Ngày 18-3-1974, chính quyền sở tại đã cấp văn thư số 140/VT/HC/LA cho phép xây dựng tượng đài Chúa Cứu Thế trên Núi Nhỏ, còn được gọi là núi Tao Phùng. Lúc bấy giờ Linh mục quản xứ Vũng Tàu là Phaolô Nguyễn Minh Trí cùng nhiều nhà hảo tâm, điêu khắc gia Văn Nhân, và kỹ sư Nguyễn Quảng Đức tính toán kết cấu bức tượng bắng BTCT bắt tay vào việc xây dựng. Công trình vừa thi công xong phần tượng, còn dở dang thì xảy ra sự kiện 30-4-1975 khiến công trình xây dựng phải ngưng lại. Trong quá trình đào móng người ta đã phát hiện ra bên dưới lớp đất đá, trong lòng núi là cả một hệ thống pháo đài phòng thủ của người Pháp ngày xưa hướng ra biển, được xây dựng từ cuối thế kỷ XIX. Bên trong nhũng pháo đài được đặt những khẩu đại bác bắn đạn cỡ lớn, có những khẩu đại pháo bắn đạn cỡ 300mm. Cụm pháo đài này nhằm kiểm soát tàu bè ra vào cửa biển Vũng Tàu-Saigon.

Sau năm 1975, nhiều lần tòa Giám mục Xuân Lộc có văn bản đề nghị chính quyền cho tiếp tục thi công bức tượng Chúa Cứu Thế trên Núi Nhỏ. Nhưng mãi đến năm 1992 UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu mới có công văn số 233/QĐ-UB, ngày 28-01-1992, cho phép linh mục Trần Văn Huyên quản xứ giáo xứ Vũng Tàu lúc ấy, được tiếp tục hoàn thiện tượng Chúa Cứu Thế trên Núi Nhỏ.

Đến thời điểm này khu vực dựng bức tượng đã trở nên hoang phế sau nhiều năm bỏ hoang, bản thân bức tượng cũng bị hư hỏng, cuộn dây đồng chống sét bị mất, Chân Núi Nhỏ bị đào khai thác đá trái phép...

Tháng 11-1992 khu vực Núi Nhỏ lại nhộn nhịp thi công hoàn thiện bức tượng. Ban xây dựng do linh mục Nguyễn Chu Trinh làm trưởng ban, nhà điêu khắc Văn Nhân đã định cư tại Hoa Kỳ, tuy đã già yếu nhưng vẫn trở về, do già yếu không leo lên được Núi Nhỏ, ông đã ngày ngày ở dưới chân núi theo dõi, chỉ đạo thi công, cùng với kỹ sư Nguyễn Quảng Đức (có nơi ghi kỹ sư Nguyễn Văn Đức), và những người thợ lành nghề, dưới sự góp công, góp của, của nhiều giáo dân trong và ngoài nước. Ngoài việc hoàn thiện bức tượng, nhiều hạng mục khác đã được hoàn thành, như 4 bức phù điêu diễn tả lại cảnh 3 nhà chiêm tinh từ phương đông đến chiêm bái Chúa hài đồng, ốp ở bệ dưới chân tượng, cảnh bữa Tiệc ly Chúa chia tay với 12 Tông đồ... (2 bức đã hoàn thành từ trước năm 1975), Trước tượng đài Chúa Ki Tô có đặt một bức tượng Đức Mẹ ôm xác Chúa, sau khi Chúa bị đóng đinh trên Thập giá...

Tượng Đức Mẹ ôm xác Chúa Jesus đặt phía trước bức tượng Chúa Ki Tô.
Ảnh Internet.

Sau hai năm tu sửa, ngày 1-12-1994 Giám mục Giáo phận Xuân Lộc là Phaolô Maria Nguyễn Minh Nhật, đã chính thức khánh thành khu tượng đài Chúa Cứu Thế (cũng còn gọi là Chúa Ki Tô Vua) trên đỉnh Núi Nhỏ. Về quy mô kiến trúc, tượng có tổng chiều cao là 32m, phần tượng là 25m, bệ là 7m, chiều dài của 2 cánh tay là 18,4m. Vòng tròn hào quang trên đầu tượng còn là một phần thiết bị vật lý (thu lôi) để chống sét. Bên trong tượng là một cầu thang gồm 133 bậc, đi từ bệ lên tới cổ của tượng, trong lòng tượng có thể chứa được 100 người. Đường lên tượng có 1.000 bậc thang với chiều cao là 500m.

Tượng Đức Mẹ La Vang (Quảng Trị). Ảnh Internet.

Theo bài viết "Tượng Chúa Giêsu trên Núi Nhỏ ở Vũng Tàu" trên Tạp chí Kiến Thức ngày nay số 754, ngày 20-7-2011 của tác giả Phanxipăng, nhà điêu khắc Văn Nhân cũng chính là tác giả bức tượng Đức Mẹ bế Đức Chúa Jesus Hài đồng tại Thánh địa La Vang (Quảng Trị). Trong thời chiến tranh, ngôi nhà thờ tại đây đã bị bom đạn tàn phá, nhưng bức tượng Đức Mẹ đặt ngoài sân phía trước nhà thờ vẫn nguyên vẹn.

Tượng Chúa Cứu Thế tại Rio de Janeiro (Brasil). Ảnh Internet.

* Tượng Chúa Cứu Thế ở Rio de Janeiro (Brasil), được xây dựng từ năm 1922, hoàn thành năm 1931. Tượng có tổng chiều cao là 38m, phần tượng cao 30m, đế cao 8m, sải tay của tượng là 28m, nặng 635 tấn, nằm trên đỉnh núi Corcovado cao 700m thuộc công viên quốc gia, được xây dựng chủ yếu bằng vật liệu BTCT. Đây là số liệu của trang mạng Wikipedia. Trong bài viết "10 bức tượng khổng lồ lạ thường" trên Tạp chí Kiến Thức ngày nay số 842, ngày 01-01-2014 của tác giả Nguyễn Văn Sơn, số liệu có hơi khác. Tượng có tổng chiều cao 39,62m, với phần bệ chân tượng cao 9,45m, sải tay gần 30,48m. Bên trong tượng đặc ruột chứ không rỗng có cầu thang đi lên đỉnh tượng như tượng Chúa Cứu Thế ở Vũng Tàu. Về đường nét kiến trúc, từ dáng vẻ cho đến y phục, phải nói riêng bản thân, tôi thấy bức tượng này hài hòa, đẹp, hùng vĩ hơn bức tượng của Việt Nam.

Ghi chú:

- Bài viết được tham khảo, tổng hợp từ nhiều nguồn.