Về hai bức tượng Quán Thế Âm.

Vừa qua tôi có ghé thăm một cuộc triển lãm về Di sản văn hóa Phật giáo nhân mùa Phật Đản tại chùa Phật học Xá Lợi tại quận 3 - Saigon. Tôi có chụp một số hình ảnh đưa lên, trong đó tôi rất thích những bức tượng gốm Biên Hòa và tượng gốm Cây Mai-Saigon, dòng tượng tín ngưỡng bây giờ đã không còn sản xuất. Trong những bức tượng gốm Biên Hòa và Saigon này có 2 bức tượng, một của dòng gốm Biên Hòa, và một của dòng gốm Cây Mai Saigon, trong triển lãm đều được ghi chú là tượng Quán Thế Âm, bức tượng gốm Biên Hòa bạn Thu Thủy vào xem có nhận xét "Phật bà Quan Âm cầm Bình nước cam lồ và cành dương liễu, sao lại thay bằng cành hoa sen?". Bức tượng gốm Saigon cũng được ghi chú là Quan Thế Âm thì cưỡi lên con cá, ông bạn Bulukhin nhận xét "Tượng Quán Thế Âm được thể hiện dưới 33 dạng khác nhau, thường cưỡi trên sư tử, đứng trên hoa sen..., thấy tượng gốm Quan Âm của Saigon sản xuất cưỡi trên cá thấy lạ". Bạn Nguoigia vào xem cũng cùng chung một nhận xét như ông bạn Bulukhin... Tôi post lại hai bức tượng đó dưới đây:

                                  Tượng gốm Biên Hòa, tay cầm hoa sen tay cầm bình.

                          Tượng gốm Saigon Quan Thế Âm cưỡi trên cá.


Tìm hiểu lại đôi chút về lịch sử của hai dòng gốm tín ngưỡng Biên Hòa và gốm Saigon, tôi nhận thấy đây là hai dòng gốm phục vụ cho tín ngưỡng Phật giáo và tín ngưỡng dân gian của người Việt và người Hoa xưa, thường thấy là tượng Quán Thế Âm, Di Lặc, Ông Địa, tượng Bát Tiên, Quan Công, Lý Thiết Quài... Trong tín ngưỡng dân gian của người Hoa có một nhân vật thuộc Bát Tiên là Hà Tiên Cô, biểu tượng của Hà Tiên Cô là tay cầm cành sen hồng. Trong truyện Đông du ký của Ngô Nguyên Thái đời Minh, sau khi dự Hội bàn đào của Tây Vương Mẫu, Bạch Vân Tiên Trưởng ở đảo Bồng Lai ngoài biển Đông mời Bát Tiên quá hải uống rượu bàn chuyện chơi, và Bát Tiên đã dùng pháp khí của mình làm phương tiện vượn biển...

                                  Bát Tiên quá hải. Ảnh Internet.

Qua câu chuyện trên tôi đoán chừng hai bức tượng bên trên là  tượng Hà Tiên Cô, một trong tám vị Bát Tiên của tín ngưỡng dân gian Trung Hoa. Tượng thứ nhất cầm cành hoa sen, tượng thứ nhì vượt biển cưỡi trên cá, trên bức tượng cưỡi cá chúng ta thấy Hà Tiên Cô đeo trên cổ tấm Ngọc Bội, và kiểu để tóc, hình ảnh rất thường thấy nơi người Trung Hoa xưa.