Máy bay không người lái...

 

    Máy bay không người lái của Viện Hàn lâm khoa học. Ảnh báo TT.


Máy bay không người lái là gì nhỉ? Đó là chiếc máy bay... không có người lái. Hihi! Chẳng thể khác được. Dĩ nhiên chẳng phải là chiếc máy bay chở người to đùng to đoàng thỉnh thoảng ta vẫn thấy bay trên bầu trời. Thời tôi còn bé bé thì đó là những chiếc máy bay nho nhỏ, đẹp đẽ trông không khác gì những chiếc máy bay thật, do những người chơi máy bay tài tử ra những bãi đất trống thả lên cho bay vòng vòng. Những chiếc máy bay nhỏ này được đổ xăng đàng hoàng, khi bay lên trời cũng gầm rú đảo lộn đẹp mắt, do những người đứng dưới đất điều khiển qua một thiết bị vô tuyến. Ngày xưa hình như người ta còn gọi nó dưới cái tên "máy bay mô hình", mô hình, nghĩa là thu nhỏ, phỏng theo hình ảnh của chiếc máy bay lớn. Mô hình, nhưng không phải chỉ để trưng bày coi chơi, mà khi bay lên không khác gì chiếc máy bay thứ thiệt.

Tôi biết hồi xưa những người chơi máy bay không người lái tài tử ở Saigon thường lập thành nhóm. Họ có tay nghề về máy móc, thiết kế chế tạo, họ thích tìm tòi, và chế ra những chiếc máy bay không người lái cho riêng mình. Cái chính là động cơ thì thường phải nhập (động cơ rất nhỏ, nhẹ, nhưng rất khỏe), mà muốn nhập cũng không phải là dễ dàng như bây giờ, còn những thiết bị khác thì thường họ tự mày mò làm lấy, kể cả thân máy bay. Nghĩa là họ tự thiết kế, chế tạo hoàn chỉnh một chiếc máy bay không người lái, sau này họ còn chế ra máy bay thả dù, thả khói màu, thủy phi cơ cất cánh và đáp xuống trên mặt hồ, y như thật.

Sau này trên thế giới người ta phát triển loại máy bay không người lái ban đầu để chơi này, thêm rất nhiều chức năng hữu ích, như gắn thêm caméra chụp hình, quay phim để phục vụ cho việc tìm kiếm, cứu nạn ở những nơi con người khó đến được, hoặc là trinh sát, báo cháy rừng. Máy bay không người lái đặc biệt hữu ích phục vụ quân sự, chúng ta đã biết những chiếc máy bay do thám thông minh khi bay lên tự động làm nhiệm vụ, có lẽ người Mỹ là người đã đi tiên phong trong lãnh vực này, những chiếc máy bay không người lái trinh sát của họ có mang theo vũ khí như hỏa tiễn, tự động đi tìm mục tiêu sâu trong lòng đối thủ, cách xa cả trăm cây số để tiêu diệt, sau đó quay trở lại nơi xuất phát. Một việc làm nguy hiểm cho những chiếc máy bay có người lái.

Đấy là con đường phát triển của loại máy bay không người lái, và tùy theo mục đích sử dụng, người chơi tài tử thì chỉ để chơi, giải trí, còn những người khác thì sử dụng theo ý đồ của họ, dĩ nhiên tùy theo mục đích mà chiếc máy bay không người lái được thiết kế ra sao. Với người chơi tài tử thì làm ra một chiếc máy bay nho nhỏ đẹp đẽ, sải cánh, đầu đuôi bằng cỡ bằng chiếc bàn, hay cùng lắm là bằng chiếc giường là vừa. Và tầm điều khiển của những chiếc máy bay này trong bán kính khoảng 2-3km. Còn để phục vụ cho những yêu cầu cao cấp khác như tôi đã nói, thì chiếc máy bay không người lái phải được đầu tư công nghệ cao hơn, tốn nhiều tiền hơn. Với kỹ thuật hiện đại những chiếc máy bay công nghệ cao này bay được rất xa, rất lâu, được cài đặt những chương trình, tự xử lý những tình huống khi ở xa nơi xuất phát. Trên thế giới người ta đã làm điều này mấy chục năm nay rồi. Nhưng cái quan trọng mà tôi muốn nói ở đây là những chiếc máy bay không người lái đều có một nguyên lý bay y hệt như nhau, tức là... không có người lái, còn chuyện bay xa hay gần, trang bị cho nó cái gì, chỉ là mục đích, yêu cầu của người làm ra nó.

Mới đây đọc cái tin trên báo Tuổi Trẻ (`14-5-2013) tôi thấy hơi buồn cười: "Việt Nam sản xuất máy bay không người lái từ bao giờ?", và có hai nơi đang tranh nhau chuyện đó. Thông tin cho biết, thứ nhất là Viện Công nghệ không gian-Viện hàn lâm khoa học và công nghệ VN, vừa phát đi thông điệp (thông điệp, nghe "to" quá) cho biết họ đã thử thành công máy bay không người lái (UAV-Unmanned Acrial Vehicle) đầu tiên do VN sản xuất vào đầu tháng 5 (2013) (A, chúc mừng VN đã có Viện hàn lâm khoa học), thì ngay lập tức có thông tin từ Quân chủng Phòng không-Không quân khẳng định UAV đầu tiên của VN là do chính một đơn vị của quân chủng (không quân) thiết kế, chế tạo từ năm 2004.

Sau khi đọc tin tôi tự hỏi, ủa, cái máy bay không người lái này ở Saigon đã có từ đời tám hoánh nào rồi cơ mà, có phải chỉ bây giờ mấy ông ở Viện hàn lâm khoa học, hay Viện quân sự làm thì mới có. Tôi đọc tiếp một đoạn giải thích của một vị GS. TSKH về chuyện này. GS. TSKH Nguyễn Đức Cương của Viện hàn lâm cho là máy bay  của Viện hàn lâm khoa học không phải là máy bay mô hình điều khiển từ xa, như chúng ta thường thấy ở những người chơi máy bay điều khiển từ xa tài tử, ông GS. TSKH phân tích, loại UAV do viện ông chế tạo được cài đặt chương trình bay tự động, bay xa được ra khỏi tầm nhìn của người điều khiển (trong tầm nhìn là khoảng 2-3km), và chiếc máy bay này bay xa cả trăm cây số, mang theo được cả caméra làm được nhiều việc như tôi đã nói bên trên, kiểm tra, thâu thập tin tức, tìm kiếm cứu nạn...

Thì ra là như thế, quý vị GS.TS Hàn lâm đã nói rõ là chỉ có những chiếc máy bay của các vị ấy làm ra với những tính năng cao như thế mới được kể là loại máy bay không người lái (máy bay của các Viện này cũng phải nhập những linh kiện cần thiết như động cơ, thiết bị điện tử, họ cũng chỉ lắp ráp, sản xuất y như người chơi tài tử), còn các loại khác do những người chơi tài tử làm ra thì có lẽ chỉ được kể là... đồ chơi con nít. Cho nên các vị ấy mới vỗ ngực xưng tên là nơi sản xuất đầu tiên máy bay không người lái của VN. Vậy là "thảo dân" gộp chung tất cả các loại máy bay nào không có người lái vào cùng một giuộc là sai rồi.

Tuy nhiên tôi cũng thử tra lại sách vở xem sao? Ở từ mục Máy bay không người lái, của quyển Từ điển Bách khoa Việt Nam, do nhà xuất bản Từ điển Bách khoa xuất bản năm 2007, tôi đọc được định nghĩa như thế này: máy bay trên đó không có người, được điều khiển tự động từ xa, hoặc tự chủ. Được phóng từ các thiết bị trên mặt đất, tàu, máy bay. Aha, vậy là sách vở đã định nghĩa rõ ràng rành mạch như thế, người ta nói máy bay không người lái, là nói cái nguyên lý bay không có người trên đó, được điều khiển từ xa, tự chủ, không hề có chuyện mang cái mục đích bay ra để phân định, mục đích của anh là chơi, thì anh chế ra cái máy bay bay gần gần, mục đích của anh cao hơn thì anh chế ra cái máy bay bay xa hơn, tự chủ khi bay, mang theo caméra giám sát, cả vũ khí... Vậy ra cái chuyện mấy Viện này tự nhận là nơi đầu tiên sản xuất ra máy bay không người lái ở VN chỉ là chuyện tầm sàm bá láp. Bởi theo định nghĩa sách vở thì nó đã được sản xuất ở VN từ đời cố hỷ nào rồi. Thêm một điều này nữa, Viện Hàn lâm này vừa lên tiếng là nơi đầu tiên sản xuất, thì nơi khác đã vội lên tiếng tranh giành, hihi, tranh giành một cái điều xét ra chẳng trúng đâu vào đâu. Một cái Viện Hàn lâm khoa học, hay một đơn vị của một Quân chủng mà lại đi khoe và tranh chuyện nhỏ như thế này, người mình có cái tật lạ kỳ thế!

Nhân nói về máy bay không người lái ở Saigon thì tôi có một người thân đó là cụ thân sinh ra bà xã tôi (xưa gọi là Ông nhạc), từ những năm 50 của thế kỷ trước ở Saigon cụ đã chơi loại máy bay không người lái này rồi, trong album gia đình bà xã tôi còn giữ được những tấm hình cụ chơi máy bay hồi đó, và đặc biệt là một cuốn tạp chí kỹ thuật của người Pháp có bài viết và có  hình ảnh về cụ. Ngày xưa trước khi vào Nam cụ học trường Bách nghệ Hà Nội, ông cụ thân sinh của tôi cũng học trường Bách nghệ. Đây là một trường kỹ thuật danh tiếng Đông dương, học sinh từ trường này ra giỏi hết chỗ nói, nghề gì cũng làm được, từ hàn, tiện, gò, đồng, điện, nước..., đến thiết kế máy móc... Thời những năm 50 làm gì có được nhiều phương tiện kỹ thuật để lắp ráp nên một chiếc máy bay không người lái như bây giờ, nghe bà xã tôi kể lại, ông cụ phải ra chợ trời đồ cũ (hồi đó gọi là đồ lạc xoong), tìm mua những máy móc, thiết bị cũ về mày mò chế tạo lại thành một chiếc máy bay bay và điều khiển từ xa được, bà xã tôi kể hồi nhỏ mấy chị em trong nhà được cụ "phân công" ngồi chà giấy nhám mấy cái cánh, thân máy bay bằng gỗ rất nhẹ, ông cụ tự làm lấy hết, cuối tuần được cụ chở lên sân golf Gia Định thả (bây giờ là công viên Gia Định).

Hihi! "Nói có sách, mách có chứng", nói ra điều này chỉ để chứng tỏ là người Việt Nam thiết kế, sản xuất ra chiếc máy bay không người lái đã hơn nửa thế kỷ nay rồi, có thể ông cụ là một trong những người VN đầu tiên thiết kế, sản xuất, và chơi máy bay không người lái ở Việt Nam, hay ít ra cũng là ở Saigon.Tôi post lên mấy tấm hình xưa của cụ, kể cả quyển tạp chí Tây nói về cụ với chiếc máy bay không người lái từ những năm 50 ở Saigon cho các bạn coi chơi.

               Tạp chí kỹ thuật về may bay không người lái của Pháp.

    Hình chụp rời đặt trên tạp chí của ông cụ, chiếc máy bay từ thời đó do cụ chế tạo đã rất lớn và đẹp.

          Hình chụp giới thiệu cụ bên trong tạp chí.

                            Một trang khác của tạp chí.

                                  Trang dạy làm máy bay.

         Tạp chí ghi năm 1958 ở dưới, ông cụ đã chơi máy bay không người lái trước đó đã mấy năm.